Dr. Özge Karakaya Suzan & Prof. Dr. Nursan Çınar

   Gebelere Yönelik Geliştirilen Bağlanma Temelli Destek Sisteminin Maternal Bağlanmaya Etkisinin İncelenmesi
   Bebek sağlığının geliştirilmesine ve anneliğe adaptasyonun sağlanmasına, annelere doğum öncesi ve sonrasında kapsamlı eğitim ve danışmanlık verilmesi katkı sağlamaktadır. Anneliğe geçiş sürecini, gebelikte ve pospartum dönemde verilen eğitim ve danışmanlık kolaylaştırmakta ve aynı zamanda anne bebek bağlanmasını arttırmaktadır. Uluslararası literatür incelendiğinde bağlanmanın desteklenmesine yönelik çalışmalar bulunmakla birlikte, ülkemizde prenatal bağlanma düzeyini tespit ederek, bağlanması güçlendirilebilecek gebelere yönelik çalışma bulunmamaktadır. Erken dönemde risk faktörleri belirlenerek etkin müdahale programlarının ülkemizde de geliştirilmesi ve uygulanması önemlidir. Bu kapsamda araştırmamızda veriler toplanmaya başlanmadan önce eğitim materyalleri hazırlanmıştır.
   Bağlanma Temelli Destek Sisteminin İçeriklerinin ve Videolarının Oluşturulması: Bağlanma-Temelli Destek Sisteminin üç temel amacı vardır. Bunlar; (1) Prenatal dönemde anne bebek bağlanmasını arttırmak, (2) Erken Dönem Anne Bebek Bağlanma Göstergelerini yükseltmek ve (3) Doğum sonu maternal bağlanmayı arttırmaktır. Bağlanma temelli destek içeriği ve kullanılan materyaller literatür doğrultusunda araştırmacılar tarafından belirlenmiştir. Hazırlanan içeriğin değerlendirmesi amacıyla ülkemizdeki sağlık profesyonellerinden uzman görüşleri alınmıştır. Bağlanma-Temelli Desteğin içeriği; üç modülden oluşmaktadır. 1., 2., modül için çekilecek videolar mobil uygulama üzerinden annelere izletilecek, 3. Modülde ise araştırmacı annelerin yanında olarak “emzirme desteği ve ten tene temas” yaptırmıştır.
   Bağlanma-Temelli Destek Sistemi kapsamında ilk iki modül içeriğindeki toplam 12 adet video (her bir video için süre en az 5, en fazla 15 dakika olacak şekilde) hazırlanmıştır. Gebelerin Bağlanma-Temelli Desteğe ilişkin hazırlanan videolara, akıllı cep telefonları ile 7-24 kesintisiz hızlı ve etkili bir biçimde ulaşabilmeleri amaçlanmıştır. Bu nedenle “Anne Bebek Bağlanması” başlıklı mobil uygulama tasarlanmıştır.
   Mobil uygulama; “Anneliğe adaptasyon süreci”, “Anne duyarlılığı nedir?”, “Anne Bebek bağlanması”, “Başarılı bağlanmanın çocuk üzerine uzun süreli etkileri”, Anne bebek ilişkisini olumsuz etkileyen davranışlar nelerdir?”, “Bebekler neden ağlar?”, “Doğum sonrası erken dönem anne bebek bağlanma göstergeleri”, “0-1 aylık bebeğin duygusal gelişimi”, “Anne bebek bağlanmasını gebelikte arttıran uygulamalar”, “Anne bebek bağlanmasını doğum sonrası arttıran uygulamalar”, “Anne bebek bağlanmasında babaların etkisi”, “Profesyonel destek ve aile desteğinin önemi” yer alan toplam 12 videodan oluşmuştur. Ayrıca kullanıcıları bilgilendirme amacıyla “Makaleler” başlığı da mevcuttur.
   Araştırma kapsamında Kadın hastalıkları ve Doğum Polikliniğine gelen primigravida gebelere “Doğum Öncesi Anne Bağlanma Ölçeği” ve “Gebe Tanıtıcı Bilgi Formu” uygulanmıştır. Gebe Tanıtıcı Bilgi Formundaki 34. Soruya (soru 34: Gebelikte bebeğinizle güçlü bir bağ kurduğunuzu düşünüyor musunuz? a: Evet, b: Hayır) “Hayır” yanıtı verip, “Doğum Öncesi Anne Bağlanma Ölçeği’nden tam puan almayan gebeler çalışmaya dahil edilmiştir.  Randomizasyon sonrası anneler girişim ve kontrol gruplarına ayrılmıştır.
   Kontrol grubundaki gebeler hastaneden rutin takip ve eğitimlere tabi olurken, girişim grubundaki gebeler hastaneden alabileceği rutin takip ve eğitimlere ilave olarak, “Bağlanma Temelli Destek Programı’na” alınmıştır. Her iki gruptaki katılımcıların gebeliğin 36. Haftasında, doğum sonu erken dönem (ilk 72 saat) ve doğum sonu 1. Ayda ölçümleri alınmıştır. Araştırma sonuçlarına göre girişim grubunda kontrol grubuna göre doğum öncesi bağlanma ve doğum sonrası maternal bağlanma puanları anlamlı derecede yüksektir.
   Hemşireler, perinatal dönemde bağlanma sorunu gözlemledikleri annelerde maternal bağlanmayı arttırmak adına hangi kanıt temelli uygulamaların seçileceğine dair kararsızlık yaşayabilirler. Ancak Bağlanma Temelli Destek Müdahalelerinin tercih edilmesi, gebelikte ortaya çıkabilecek, gebe ve fetüs için risk oluşturabilen bağlanma sorunlarının ortadan kaldırılmasına olanak sağlamaktadır. Bu nedenle literatüre kazandırılmış bir uygulama olan Bağlanma Temelli Destek Sistemi Programı gebeler için güvenle uygulanabilir ve hemşireler tarafından rahatlıkla verilebilir.