Prof.Dr. Osman Demirhan

Projemizin kısa özeti

On dokuz çocuklu bir ailede, 7 çocuğun iki ayak üzerine dikilemedikleri ancak, dört üyesi (el ve ayakları) ile harekete uyum sağladıkları gözlendi. MRI analizi sonucunda hastalarda, beyincik hipoplazisi, serebellar vermis, nükleus dentatus da küçülme, ince bir korpus kallozum ve zihinsel gerileme gözlendi. Bunların dışında herhangi bir bozukluğa rastlanmadı. Genom düzeyinde yaptığımız taramanın sonucunda ise dört ayaklı hareketin, 17. kromozomun kısa kolu üzerinde 0.00 ve 15.78 cM arası büyüklükteki bir lokusta homozigosite ile bağlantı gösteren ve resesif olarak kalıtılan bir karakter olduğu saptadı. Bu lokusta,  embiryonik dönemde beyin gelişimini sağlayan bir protein salgılayan bir genin mutant olduğu sonucuna ulaşıldı. Bunun dışında, hastalıkla ilişkili bir kromozomal bölgeye rastlanmadı. Dünya kamuoyu tarafından merakla beklenen bilimsel çalışmamızın sonuçları; Journal of Medical Genetics dergisinde yayınlandı.

Bu aile üyelerinde gözlenen genetik bozukluklar; serebellum, nükleus dentatus ve korpus kalozumun normal gelişim seyrini kesintiye uğratmaktadır. Bunların sonucunda, olasılıkla iki ayaklı yürümeyi kontrol eden ve hakkında bilgi sahibi olmadığımız bazı sinirsel döngülerin etkilendiği sanılmaktadır. Dört üye üzerine basarak yürüme olayı, normal çocuklarda gözlenen ve iki ayak üzerine basarak yürümeye geçişi sağlayan bir durumdur. Yetişkin insanlarda, el ve ayakları üzerinde sürünerek yürüme oldukca zor bir hareket tarzıdır. Ancak, hastalarda, dört üyesi üzerine basarak yürüme çok etkili bir şekilde ve hiçbir rahatsızlık duyulmadan gerçekleştirilmektedir. Hastalardaki kuadripedal yürüme şeklinde; diz ve dirsekleri bükmeden ve bitişik vaziyette, sırtları düz, özellikle el ayaları yere temas edecek şekilde pozisyon almaktadır. Yürümenin bu şekli, büyük kuyruksuz maymunların ağırlıklarını orta falanjlarının üst yüzeyine yığma şeklindeki yürüyüş tarzlarından (knuckle walking) tamamen farklıdır. Knuckle yürüme, bilek ve falanj kemiklerinin anatomisine dayanan, hareketin atasal bir formu olarak kabul edilmektedir. Burada tanımlanan fenotip, bir gende meydana gelen bozukluğun insanda kuadripedal yürümeye yol açtığını, ortaya koymaktadır. Hastalarımızda, iki ayak üzerinde yürüme ile ilişkili genin açıklanması ilk adım olacak ve insanın iki ayak üzerinde yürüme öyküsünün moleküler mekanizmasının anlaşılmasına ışık tutacaktır.