Prof.Dr. Ertan Yetkin
Genişleyici Damar Hastalıklarının Tanımlanması ve Tespit
Edilme Sürecinde Yeni Stratejilerin Geliştirilmesi
Kalp ve damar hastalıkları, Dünya’da ve ülkemizde en önemli
ölüm ve sakatlık sebebidir. Hastalığın ortaya çıkmasına sebep olan en önemli
faktör ateroskleroz neticesinde damar yatağında tıkanıklık gelişmesidir. Bunun
yanında, aterosklerozdan farklı olarak damar yatağında genişleme olması
neticesinde de hastalık ortaya çıkabilir. Damar genişlemesi (anevrizma) olarak
tanımladığımız bu süreç arteriyel ve/veya venöz sistemin herhangi bir
bölgesinde (kalp, beyin, aorta, periferik arterler, pelvik venler, alt
ekstremite venleri, hemoroidal venler, skrotal damarlar, vs.) oluşabilir ve
altında yatan neden aterosklerozdan bağımsızdır.
Damar genişlemesi ile ilgili ilk yaptığım çalışmalar 15 yıl
öncesine dayanmakla birlikte, klinik gözlemlerimde bu hastalardaki damar
genişlemesinin lokal bir bölgede olmaktan ziyade sistemik olarak
gerçekleştiğini ve hem arteryel hem de venöz sistemin aynı anda etkilendiğini
tespit ettim. Buradan yola çıkarak yaptığım çalışmalarda koroner damar
genişlemesi (koroner ektazi) olan hastalarda artmış skrotal ven genişlemesi
(varikosel) prevalansı olduğunu ve varikosel hastalarında da artmış periferik
variköz ven prevalansı olduğunu tespit ettim. Nitekim başka gruplar tarafından
yapılan çalışmalarda da benim klinik gözlem ve bulgularıma benzer sonuçlar elde
edilmişti. O zamandan beri bu konu ile ilgili çok fazla çalışma yaptım.
Vasküler ve Moleküler Kardiyoloji Derneği çatısı altında çok merkezli olarak
planladığım ve ülkemizde bulunan 4 farklı üroloji kliniği ile birlikte
gerçekleştirdiğim “Varikosel hastalarında periferik venöz yetersizlik
semptomlarının araştırılması-VEIN-TURKEY çalışması” isimli çalışmada varikoseli
olan hastalarda aynı zamanda alt ekstremite venöz yetersizlik semptomlarının
bulunduğunu ve semptomların varikosel derecesi ile direkt ilişkili olduğunu
tespit ettim. Çalışmanın sonuçlarını 2018 yılında yayınladım ve herhangi bir
damar bölgesinde genişleme olan hastaların diğer damarlarındaki olası genişleme
açısından da değerlendirilmesi gerektiği hususuna dikkat çektim. Bu bağlamda
yazdığım derleme makalelerinde tıp literatürüne “Genişleyici Damar Hastalıkları
(Dilating Vascular Diseases)” terimini soktum.
Genişleyici damar hastalıkları terimi, klinik tıp pratiğinde
farklı disiplinler tarafından tetkik ve tedavi edilen damar hastalıklarını bir
arada görülme sıklığı ve patofizyolojik
benzerlikten dolayı tek bir çatı altında toplamıştır. Bu tanımlamaya dahil
edilen arteryel ve venöz sistem damar hastalıklarını şimdilik koroner arter
ektazisi, intrakraniyal anevrizmalar, aortik anevrizmalar, varikosel, pelvik ve
periferik varisler ve hemoroidal hastalıklar oluşturmaktadır. Fakat bu
tanımlamaya dahil edilen damar hastalıklarının sayısının artması olasıdır ve bu
konudaki çalışmalarım devam etmektedir. İlave olarak, damar genişlemesi ile
seyreden ve patofizyolojisinde bağ doku bozuklukları bulunan Behçet Hastalığı,
Kawasaki Hastalığı, Ehler-Danlos Sendromu, Marfan Sendromu ve interatriyal
septal anevrizma gibi nadir görülen bazı konjenital hastalıklar ve oluşumlarda
bu tanımlama çerçevesinde tartışılmıştır. İlave olarak, çalışma grubumuz
içerisinde genişleyici damar hastalıkları semptomları ve patofizyolojisine
yönelik çalışmalarımda devam etmektedir. Vücudunun herhangi bir bölgesinde
damar genişlemesi olan hastalar sistematik olarak tüm damar sistemlerindeki
olası genişlemeler açısından sorgulanmalıdır. Bu konu ile ilgili sistematik
yaklaşımın nasıl olması gerekliliği gelecek çalışmalarla aydınlatılacaktır.