Prof.Dr. Ertan Yetkin

Genişleyici Damar Hastalıklarının Tanımlanması ve Tespit Edilme Sürecinde Yeni Stratejilerin Geliştirilmesi  

Kalp ve damar hastalıkları, Dünya’da ve ülkemizde en önemli ölüm ve sakatlık sebebidir. Hastalığın ortaya çıkmasına sebep olan en önemli faktör ateroskleroz neticesinde damar yatağında tıkanıklık gelişmesidir. Bunun yanında, aterosklerozdan farklı olarak damar yatağında genişleme olması neticesinde de hastalık ortaya çıkabilir. Damar genişlemesi (anevrizma) olarak tanımladığımız bu süreç arteriyel ve/veya venöz sistemin herhangi bir bölgesinde (kalp, beyin, aorta, periferik arterler, pelvik venler, alt ekstremite venleri, hemoroidal venler, skrotal damarlar, vs.) oluşabilir ve altında yatan neden aterosklerozdan bağımsızdır.      

Damar genişlemesi ile ilgili ilk yaptığım çalışmalar 15 yıl öncesine dayanmakla birlikte, klinik gözlemlerimde bu hastalardaki damar genişlemesinin lokal bir bölgede olmaktan ziyade sistemik olarak gerçekleştiğini ve hem arteryel hem de venöz sistemin aynı anda etkilendiğini tespit ettim. Buradan yola çıkarak yaptığım çalışmalarda koroner damar genişlemesi (koroner ektazi) olan hastalarda artmış skrotal ven genişlemesi (varikosel) prevalansı olduğunu ve varikosel hastalarında da artmış periferik variköz ven prevalansı olduğunu tespit ettim. Nitekim başka gruplar tarafından yapılan çalışmalarda da benim klinik gözlem ve bulgularıma benzer sonuçlar elde edilmişti. O zamandan beri bu konu ile ilgili çok fazla çalışma yaptım. Vasküler ve Moleküler Kardiyoloji Derneği çatısı altında çok merkezli olarak planladığım ve ülkemizde bulunan 4 farklı üroloji kliniği ile birlikte gerçekleştirdiğim “Varikosel hastalarında periferik venöz yetersizlik semptomlarının araştırılması-VEIN-TURKEY çalışması” isimli çalışmada varikoseli olan hastalarda aynı zamanda alt ekstremite venöz yetersizlik semptomlarının bulunduğunu ve semptomların varikosel derecesi ile direkt ilişkili olduğunu tespit ettim. Çalışmanın sonuçlarını 2018 yılında yayınladım ve herhangi bir damar bölgesinde genişleme olan hastaların diğer damarlarındaki olası genişleme açısından da değerlendirilmesi gerektiği hususuna dikkat çektim. Bu bağlamda yazdığım derleme makalelerinde tıp literatürüne “Genişleyici Damar Hastalıkları (Dilating Vascular Diseases)” terimini soktum.          

Genişleyici damar hastalıkları terimi, klinik tıp pratiğinde farklı disiplinler tarafından tetkik ve tedavi edilen damar hastalıklarını bir arada görülme sıklığı ve  patofizyolojik benzerlikten dolayı tek bir çatı altında toplamıştır. Bu tanımlamaya dahil edilen arteryel ve venöz sistem damar hastalıklarını şimdilik koroner arter ektazisi, intrakraniyal anevrizmalar, aortik anevrizmalar, varikosel, pelvik ve periferik varisler ve hemoroidal hastalıklar oluşturmaktadır. Fakat bu tanımlamaya dahil edilen damar hastalıklarının sayısının artması olasıdır ve bu konudaki çalışmalarım devam etmektedir. İlave olarak, damar genişlemesi ile seyreden ve patofizyolojisinde bağ doku bozuklukları bulunan Behçet Hastalığı, Kawasaki Hastalığı, Ehler-Danlos Sendromu, Marfan Sendromu ve interatriyal septal anevrizma gibi nadir görülen bazı konjenital hastalıklar ve oluşumlarda bu tanımlama çerçevesinde tartışılmıştır. İlave olarak, çalışma grubumuz içerisinde genişleyici damar hastalıkları semptomları ve patofizyolojisine yönelik çalışmalarımda devam etmektedir. Vücudunun herhangi bir bölgesinde damar genişlemesi olan hastalar sistematik olarak tüm damar sistemlerindeki olası genişlemeler açısından sorgulanmalıdır. Bu konu ile ilgili sistematik yaklaşımın nasıl olması gerekliliği gelecek çalışmalarla aydınlatılacaktır.